قوز قرنیه یا کراتوکونوس یک بیماری چشمی است که با عث تغییر شکل لایه های قرنیه و ایجاد نامنظمی سطح آن می شود و در نتیجه اکثر بیماران دچار شده به این بیماری دارای عیوب انکساری به ویژه آستیکماتیسم نامنظم شدید می شوند.
حدود ۱۷ نفر در ۱۰۰ هزار نفر میانگین جهانی است که در ایران بین ۲۴ تا ۴۰ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر گزارش شده است.
عیوب انکساری ایجاد شده بر اثر آن در مراحل اولیه با عینک جبران می شود، اما با پیشرفت بیماری در اوایل بزرگسالی حتی ممکن است پیوند قرنیه برای بازگرداندن بینایی مورد نیاز باشد.
در بیمار دچار قوز قرنیه، قرنیه نازک می شود و به شکل مخروطی نامنظم برآمده می شود و در نتیجه بینایی مختل می گردد.
تصویر زیر قرنیه نرمال‌و قوز پار را نشان می دهد

قوز قرنیه به طور کلی از دوران بلوغ شروع می شود و تا اواسط دهه 30 پیشرفت می کند. هیچ راهی برای پیش بینی سرعت پیشرفت بیماری وجود ندارد. قوز قرنیه به طور معمول هر دو چشم را درگیر می کند و یکی از آنها شدیدتر از دیگری تحت تأثیر قرار می گیرد.علت دقیق ایجاد قوز قرنیه شناخته شده نیست ولی موارد زیر ممکن است خطر ابتلا به آن را افزایش دهد:

•ژنتیک بیمارانی که سابقه خانوادگی قوز قرنیه دارند یا دارای برخی اختلالات سیستمیک مانند سندرم داون هستند.
•التهاب مداوم ناشی از آلرژی ها یا مواد محرک می تواند به تخریب بافت قرنیه کمک کند.

•مالش مزمن چشم با ایجاد قوز قرنیه همراه است.

همچنین ممکن است یک عامل خطر برای پیشرفت بیماری باشد.

•سن :قوز قرنیه اغلب در سال های نوجوانی کشف می شود و بتدریج ممکن است با افزایش سن پیشرفت کند.

علائم قوز قرنیه چیست؟
•اولین علامت، تاری خفیف دید یا ضعف تدریجی بینایی است که به راحتی قابل اصلاح نیست.
•تابش خیره کننده و هاله های اطراف چراغ ها
•مشکل دید در شب.
•سوزش چشم یا سردرد همراه با چشم درد.
•افزایش حساسیت به نور روشن.
•بدتر شدن ناگهانی یا تیرگی دید.

قوز قرنیه بوسیله اپتومتریستها و متخصصین چشم از طریق توپوگرافی قرنیه،رتینوسکوپی ،کراتومتری و پاکیمتری تشخیص داده می شود.

البته ظاهر تیز شده قرنیه نیز در موارد پیشرفته آن به سادگی قابل تشخیص است.

قوز قرنیه چگونه درمان می شود؟
در واقع درمان خاصی برای از بین بردن قوز قرنیه وجود ندارد و اصول کار پس از تشخیص، شامل دو مورد است:
•جلوگیری از شدید شدن آن
• بهبود بینایی
روش های جراحی:
کراس لینک:پیشنهاد می شود پس از تشخیص اولیه بیماری، هر چند ماه یکبار بررسی مجدد صورت گیرد و در صورت تشخیص قوز قرنیه پیشرونده با روش کراس لینکینگ (استفاده از قطره ریبوفلاوین یا همان ویتامین Bو تابش اشعهuv)از پیشرفت آن جلوگیری شود.
این کار باعث تشکیل پیوندهای کلاژنی جدید می شود و بخشی از استحکام و شکل قرنیه را بازیابی و حفظ می کند.البته این درمان نمی تواند قرنیه را کاملاً طبیعی کند ولی می تواند ثبات آن را زیاد و از بدتر شدن بینایی جلوگیری کند و در برخی موارد ممکن است بینایی را بهبود بخشد.

کاشت رینگ:حلقه های پلاستیکی C شکل که برای صاف کردن سطح قرنیه استفاده می شوند و باعث بهبود دید می گردد و پیوند قرنیه (گرافت)از روش های جراحی هستند که در قوز قرنیه بسیار شدید مورد استفاده قرار می گیرند.

تقریباً پس از انجام همه روشهای جراحی ، عینک یا لنز تماسی نرم یا سخت برای ایجاد دید بهتر ضروری است.
پیوند قرنیه یاگرافت: در بیماران دچار قوز قرنیه شدید از جایگزین کردن قرنیه اهدایی بوسیله جراحی استفاده می شود.

روش های بهبود بینایی :
تجویز عینک:در مراحل اولیه قوز قرنیه برای تکمیل دید می توان از عینک استفاده نمود.
تجویز لنز هارد(سخت):اگر چه با شدید شدن قوز قرنیه باز هم می توان از عینک استفاده کرد ولی تحمل تجویز آستیگمات بالا و سنگینی و ضخامت زیاد عینک برای بیمار مشکل است.در این موارد می توان از لنزهای سخت استفاده نمود.

                لنز نرم                                                      لنز سخت
تجویز لنز سخت اسکلرال:یکی از جدیدترین روش‌هایی که برای اصلاح بینایی افراد مبتلا به قوز قرنیه ابداع شده است و در سال‌های اخیر زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد تجویز لنزهای صلبیه ای(scleral contact lens)است.
این نوع لنز از جنس لنزهای سخت است ولی از آنها بزرگتر است و روی قسمت سفیدی چشم قرار می‌گیرد. مایعی که بین فضای لنز و قرنیه را پر می‌کند،باعث ایجاد سطح اپتیکی منظمی شده و دید را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. از طرفی با توجه به اینکه اتصالی به سطح قرنیه ندارد ،راحتی آن از لنزهای سخت بسیار بیشتر است.

سخت بودن گذاشتن و برداشتن این لنزها یکی از معضلات بیماران استفاده کننده است. بنابراین در صورتی که قوز قرنیه شدیدی ندارید و دید شما با لنز هارد( سخت )اصلاح می‌شود می‌توانید از لنز سخت استفاده کنید. هزینه لنزهای سخت معمولی، کمتر از لنزهای صلبیه‌ای است و گذاشتن و برداشتن آن نیز راحت‌تر است.

نویسنده: اپتومتریست محسن شاهپری