بر خلاف تصور عمومی آستیگماتیسم یک بیماری چشمی نیست بلکه فقط نوعی از عیوب انکساری است که زمانی ایجاد می شود که قرنیه(ودر موارد نادری عدسی داخل چشم)دو انحنای متفاوت داشته باشد.
کلمه آستیگماتیسم به معنی غیر کروی است.این حالت باعث تار شدن دید می شود زیرا دو تصویر ایجاد می گردد.
چشم دارای دو قسمت با سطوح کروی است که نور را بر روی شبکیه خم می کند (انکسار) تا تصاویر واضح روی شبکیه ساخته شود.این دو سطح عبارتند از:

اول :قرنیه، سطح جلویی شفاف چشم همراه با لایه اشکی
دوم:عدسی، ساختار شفافی در داخل چشم است که باعث تنظیم تصویرشبکیه چشم برای اجسام در فواصل مختلف(تطابق)می شود.

حال اگر هر یک از این سطوح از حالت کروی خارج شود وسطح تخم مرغی شکل(توریک-toric) داشته باشد،نتیجتاً نورهای ورودی در فواصل مختلفی متمرکز میشود و در نتیجه تصویری که روی شبکه می‌افتد تصویر واضحی نخواهد بود.
نوعی از آستیگماتیسم به عنوان آستیگماتیسم نامنظم گفته می‌شود.در این چشم‌ها به واسطه وجود اختلالات و بیماری‌ها از جمله قوز قرنیه سطح قرنیه بیش از دو انحنا مختلف دارد که باعث می‌شود، دید به وسیله عینک کامل نگردد.
آستیگماتیسم ممکن است همراه با نزدیک بینی و یا دور بینی باشد. در این حالت در واقع وقتی که مقدار نزدیک بینی و یا دوربینی اصلاح می‌شود هنوز هم تعدادی از پرتوها پشت شبکیه و یا جلوی شبکه تشکیل می‌شود که بایستی با استفاده از انحنای مختلف عدسی عینک انها را نیز روی شبکیه فوکوس کرد.

آستیگماتیسم ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشد(علل ژنتیک) یا ممکن است پس از آسیب چشم، بیماری یا جراحی ایجاد شود(علل کتسابی).

علائم و نشانه های آستیگماتیسم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

تاری یا به هم ریختگی دید
خستگی یا ناراحتی چشم
سردرد
افزایش تاری دید در شب ها
پلک زدن زیاد
روشهای اصلاح آستیگماتیسم

الف:عینک طبی:
معمولی ترین روش اصلاح آستیگماتیسم، عینک است که سالم ترین و متداولترین روش نیز می باشد ، در این روش از عدسی های توریک(دو انحنایی:toric) استفاده می شود.
کسانی که برای اولین بار از عینک‌های دارای آستیگماتیزم استفاده می‌کنند (یا هنگام تعویض عینک) ممکن است مشکلاتی از جمله کج دیدن یا گود دیدن زمین یا سرگیجه و سردرد داشته باشند این حالت‌ها معمولاًپس از چند روز به تدریج کم شده و از بین میرود
در آستیگمادهای شماره بالا برای زیبایی ظاهری عینک بهتر است از عینک‌های گرد یا بیضی استفاده شود.

ب:لنز تماسی:(contact lens)

لنزهای تماسی در صورت حفظ بهداشت و تعویض به موقع،جایگزین بسیار مناسبی برای عینک می باشد. در اینجا فقط چند نکته مهم بیان می شود:

۱ -اصلاح آستیگماتیسم با لنزهای نرم(soft contactlens) فقط از شماره 1.25تا4.00امکان پذیر است و اگر بیشتر باشد می توان از لنزهای سخت(hard contact lens )استفاده کرد.اگر آستیگماتیسم همراه با دوربینی باشد شماره‌های موجود در بازار ایران محدودیت بیشتری دارد.

۲- بهترین گزینه ها برای استفاده از لنزهای تماسی افراد دارای شماره چشم بالا و یا افرادی که شماره چشم راست و چپ آنها اختلاف زیادی دارند هستند.

۳- در همه انواع عدسی ها بهترین دید در مرکز آن می باشد .بنابر این در نگاه به اطراف وقتی از کناره های عدسی عینک استفاده می شود اختلالاتی در بینایی فرد ایجاد خواهد گردید که این مشکل هر چه شماره چشم بالاتر باشد شدیدتر خواهد بود.
درلنز های تماسی با توجه به اینکه لنز به همراه چشم حرکت می کنند این مشکل وجود ندارد و افرادی که دارای شماره چشم بالا هستند بالنز احساس راحتی بیشتری دارند.

۴-مشکل تحمل عینکهای آستیگماتیسم نیز با لنز تماسی از بین می رود،در عین حال چرخش زاویه آستیگماتیسم در لنزهای تماسی توریک،ممکن است وجود داشته باشد که باعث نوسان گذرای دید بیمار می گرد.

۵-مقادیر کم آستیگماتیسم پس از محاسبه توسط اپتومتریست در صورت صلاحدید وی ممکن است با تغییرات کوچک در شماره دوربینی و یا نزدیک بینی حذف گردد.به این عمل اکی والان اسفر (equivalent sphere)گفته می شود.

۶- افرادی که علاوه بر آستیگماتیسم دچار نزدیک بینی و یا دور بینی ،هستند میتوانند از لنزهای تماسی ترکیبی که قادر به اصلاح هر دو مشکل می باشداستفاده نمایند.

۷- همه افرادی که به صورت مداوم از لنز برای اصلاح اختلالات بینایی استفاده می کنند باید هفته ای یک روز لنز را کنار بگذارند و فقط از عینک استفاده کنند تا اکسیژن رسانی به قرنیه آنها به صورت کامل انجام گردد.

۸- هیچگاه لنز را از مغازه های عینک سازی نگیرید.
تهیه لنز فقط و فقط در مطب های اپتومتری و یا چشم پزشکی بعد از معاینات ویژه تجویز لنز شامل بررسی وضعیت اشکی و بررسی شعاع انحنای قرنیه برای تعیین نوع لنز تماسی باید انجام گیرد تا بیمار دچار مشکل نشود

ج: عمل جراحي اصلاح عيوب انكساري(ليزيك):

۱- اگرچه نزدیک بینی و یا دور بینی بعد از عمل لیزیک معمولا رفع می شود،ولی در بسیاری از موارد آستیگماتیسم همراه آنها با وجود کاهش در مقدار آن ،باقی میماند.دید بیمار پس از عمل کاملا بهبود می یابد ولی ممکن است

مقادیر کم آستیگماتیسم باقیمانده بیمار را دچار مشکلاتی هنگام انحام کارهای چشمی کند و دراینصورت بایستی از عینک آستیکمات استفاده نماید،ولو اینکه بینایی او خوب باشد

۲- افرادي كه مشكوك به قوز قرنيه مي باشند قطعا نبايد عمل شوند.

۳- بهترين سن براي عمل۲۲تا۲۴ سالگي است. هر چه سن كمتر از اين باشد احتمال برگشت شماره زياد مي شود.

نویسنده : اپتومتریست محسن شاهپری