لنزهای تماسی اعم از طبی و رنگی در واقع عدسیهای نازک پلاستیکی هستند که روی قرنیه چشم قرار می گیرند.
لنزهای تماسی علاوه بر استفاده برای درمان عیوب انکساری چشم، جنبه زیبایی نیز دارد زیرا برای تغییر رنگ عنبیه چشم نیز کاربرد دارند.
به گفته کارشناسان درحالی که لنزهای رنگی حداکثر هفت درصد کل استفاده کنندگان از لنز را در جهان شامل می شود، این میزان در ایران چندین برابر بوده و رواج زیادی دارد.
این در حالی است که پزشکان معتقدند استفاده نادرست از لنزهای رنگی عوارض و تبعات مختلفی را تا حد تخلیه چشم و از دست دادن بینایی فرد در پی خواهد داشت.
استفاده از لنزهای رنگی به ویژه در بین زنان جوان برای زیبایی و جذابیت چشم و چهره طی سالهای اخیر رواج یافته است.
به منظور بررسی این موضوع میزگردی پیرامون علل و تبعات استفاده نادرست از لنزهای رنگی در خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز خراسان رضوی با حضور متخصصان این حوزه برگزار شد.
دکتر 'محمدرضا صداقت' فوق تخصص قرنیه و رئیس انجمن چشم پزشکی خراسان رضوی، دکتر 'عباس عظیمی' رئیس انجمن اپتومتری خراسان رضوی، دکتر 'سیامک زارعی قنواتی' فوق تخصص قرنیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد و دانشمند بین المللی حوزه چشم پزشکی در سال 2007 میلادی و 'عباس مقدم' رئیس اتحادیه تجهیزات پزشکی خراسان رضوی در این میزگرد به بحث و تبادل نظر پرداختند.

* زنان 75 درصد متقاضیان لنز تماسی
رئیس انجمن اپتومتری خراسان رضوی گفت: لنزهای تماسی contact lens یا عدسک، عدسیهای نازک پلاستیکی هستند که روی قرنیه چشم قرار می گیرند و بر اساس ماهیت ماده مصرفی در ساختمان لنز به دو دسته نرم و سخت تقسیم می شوند.
دکتر عباس عظیمی افزود: لنزهای تماسی می توانند برای درمان عیوب انکساری چشم با مزایای انتخاب لنز در مقایسه با عینک مورد استفاده قرار گیرند و یا اینکه صرفا جنبه زیبایی داشته و برای تغییر رنگ عنبیه چشم کاربرد دارند.
وی ادامه داد: هم اینک تا 300 میلیون نفر در دنیا از لنز اعم از رنگی و طبی استفاده می کنند که 75 درصد آنها را زنان تشکیل می دهند.
رئیس انجمن اپتومتری خراسان رضوی نزدیک بینی بالا، دوربینی از ابتدای کودکی، مشکل آستیگمات، آب مروارید و ضعف چشمی را از موارد کاربرد وسیع لنزها عنوان و بیان کرد: لنز تماسی با قابلیتهای مختلف نظیر ارائه میدان دید وسیع تر و کاهش گود افتادگی چشم، انتخابی بهتر در مقایسه با عینک در برخی از افراد به ویژه ورزشکاران به شمار می رود.
وی میانگین سنی استفاده کنندگان از لنز در جهان را حدود 30 سال عنوان و بیان کرد: در ایران میانگین سنی استفاده گنندگان از لنز شامل طبی و رنگی از کشورهای دیگر کمتر و بین 24 تا 28 سال است.
این پزشک متخصص اپتومتری گفت: طبق قوانین وزارت بهداشت چشم پزشکان و اپتومتریستها تنها کسانی هستند که می توانند در مورد تجویز لنز و عینک فعالیت کنند و تمامی مراحل استفاده از لنزها چه طبی و چه رنگی باید تحت نظر آنان بوده و در این خصوص مسوول هستند.
وی افزود: معاینات چشم برای استفاده کنندگان از لنز باید دقیق و مستمر از سوی همکاران انجام شود و بدین منظور سن و شرایط عمومی فرد، فاکتورها و مشکلات چشمی مورد بررسی قرار می گیرد.
دکتر عظیمی ادامه داد: بطور مثال فردی که در دوران حاملگی بنا است از لنز استفاده کند باید احتمال بیماریهای سیستمیک و چشمی بر روی او مورد بررسی قرار گیرد.

* ایران و برزیل بیشترین مصرف کننده لنزهای رنگی
پزشک فوق تخصص قرنیه دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در میزگرد ایرنا در مشهد گفت: تقاضا برای استفاده از لنزها در ایران و جهان بالا است و اگر در این زمینه نظارت وجود نداشته باشد افرادی که از لنز استفاده می کنند متضرر خواهند شد.
دکتر سیامک زارعی قنواتی افزود: بازار جهانی لنز شامل لنزهای طبی و رنگی طی سالهای 2005 تا 2015 میلادی از هفت میلیارد دلار در سال به 112 میلیارد دلار افزایش یافته است.
وی ادامه داد: بین پنج تا هفت درصد از مصرف کنندگان لنز در جهان آن را برای زیبایی استفاده می کنند و طبق بررسیهای میدانی این آمار در ایران با توجه به رواج انواع روشهای زیباییها چند برابر و خیلی بیشتر است.
دانشمند بین المللی حوزه چشم پزشکی در سال 2007 گفت: کشورهای ایران و برزیل از نظر اعمال جراحی زیبایی و استفاده از لنزهای تماسی رنگی در سطح جهان بالاترین آمار را دارند.
دکتر زارعی افزود: تبعات و عواقب استفاده نادرست از لنز به ویژه لنزهای زیبایی بالا است و عدم اکسیژن رسانی کافی به قرنیه، حساسیتهای مختلف چشمی و عفونتهای خطرناک را بدنبال دارد.
وی ادامه داد: زخم قرنیه و عفونتهای قرنیه مهمترین عارضه استفاده نادرست از لنزها هستند که حتی خطر تخلیه چشم و از دست دادن بینایی فرد را در پی دارد.
چشم پزشک فوق تخصص قرنیه گفت: اگر بیمار ارتباطش با چشم پزشک و یا اپتومتریست قطع نشود و در مراحل اولیه عوارض لنزها تشخیص داده شود با قطع لنز مشکل رفع می شود اما اگر فرد پیگیری لازم را نداشته باشد خطر نابینایی را در پی دارد.
وی افزود: لنزهای رنگی و طبی هر دو باید با نسخه پزشک مورد استفاده قرار گیرند و در همه جای دنیا اپتومتریستها و چشم پزشکان متولی ارائه و تجویز لنز هستند.
دکتر زارعی ادامه داد: رواج مصرف خودسرانه استفاده از لنز در ایران، عرضه غیرمجاز لنزهای رنگی در بازار و مراکز خرید و مراجعه نکردن به پزشک برای مراقبت از لنز و کاربرد آن از جمله چالشها در این زمینه به شمار می رود.
وی گفت: این در حالی است که فردی که می خواهد از لنز رنگی استفاده کند ابتدا باید توسط اپتومتریست یا چشم پزشک معاینه شود و بر اساس آناتومی چشم کاربرد لنز میسر است و پس از آن فرد بطور مستمر باید تحت معاینه قرار گیرد.
این پزشک فوق تخصص قرنیه افزود: موارد متعددی از عوارض لنزهای زیبایی روزانه در بیمارستان تخصصی چشم خاتم الانبیا مشهد گزارش می شود.
وی ادامه داد: در برخی از آرایشگاهها زنانه لنزها با لباس عروس ست می شود و این در حالی است که برخی از این لنزها هم به اشتراک گذاشته می شود که به غیر از عارضه های چشمی خطر انتقال هپاتیت و ایدز را نیز در پی دارد.

* تخلیه چشم و نابینایی
رئیس انجمن چشم پزشکی خراسان رضوی در ادامه میزگرد تخصصی ایرنا در مشهد گفت: کاربرد صحیح و بدون عارضه لنز تماسی نیازمند هماهنگی در سه حلقه مربوطه شامل گروهی که لنز را عرضه می کنند، گروهی که لنز را تجویز می کنند و گروه سوم مصرف کنندگان است.
دکتر محمدرضا صداقت افزود: اگر هماهنگی بین سه حلقه مذکور وجود داشته باشد هیچ عارضه ای برای بیمار رخ نخواهد داد بطوریکه با عرضه کیفی لنز و تجویز آن از سوی چشم پزشکان و اپتومتریستها و رعایت اصول بهداشتی از سوی مصرف کنندگان عوارض به صفر خواهد رسید.
وی ادامه داد: هم اینک عرضه لنز برای بیماران در اختیار چشم پزشکان و اپتومتریستها قرار دارد، یعنی این گروه لنزها را از مراکز مجاز خریداری کرده و در اختیار متقاضی قرار می دهند و از سوی دیگر گروهی هم برای تهیه لنز مستقیما به مراکز توزیع مراجعه می کنند.
این چشم پزشک فوق تخصص قرنیه گفت: مشکل ما مرغوبیت و نامرغوبیت لنزها نیست زیرا اکثر آنها مرغوبیت لازم را دارا هستند لذا مشکل اصلی در نحوه استفاده از لنز است که برخی خودسرانه مبادرت به آن می کنند.
وی افزود: مبلغ ویزیت چشم پزشک و یا اپتومتریست شاید یکی از دلایل استفاده خودسرانه از لنزهای رنگی باشد اما متقاضیان باید بدانند که اگر چشم آنها دچار عوارض خطرناک شود با هیچ پولی قابل برگشت نیست.
دکتر صداقت آگاهی بخشی و فرهنگ سازی در جامعه را مهمترین راهکار در خصوص کاهش تبعات کاربرد نادرست لنز تماسی عنوان و بیان کرد: در سالهای اخیر مواردی در شهر مشهد داشته ایم که به علت استفاده نادرست لنز برای یک عروس، جشن به علت از بین رفتن بینایی عروس تبدیل به عزا شده است و چاره ای جز تخلیه چشم نداشته ایم.
رئیس انجمن چشم پزشکی خراسان رضوی در ادامه خاطر نشان کرد: خوشبختانه استان خراسان رضوی به لحاظ نیروی متخصص در حوزه چشم پزشک و اپتومتریست از جایگاه بالایی در سطح کشور برخوردار است، به طوریکه اکنون بیش از 90 چشم پزشک و 330 اپتومتریست در این استان فعالیت دارند.
وی گفت: افرادی که متقاضی استفاده از لنزهای رنگی هستند نیز می توانند با مراجعه به چشم پزشک و یا اپتومتریست بدون هیچ نگرانیف نسبت به تغییر رنگ چشم خود اقدام کنند و در غیر اینصورت خطر ابتلا به عوارض خطرناک وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه قرض گرفتن لنزها در سالهای اخیر کاهش یافته است افزود: با تولید لنزهای یک بار مصرف که بین 10 تا 30 هزار تومان قیمت دارد، این معضل که تبعات مختلفی را در پی داشت کاهش چشمگیری یافته است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: ماهانه 60 نفر به علت عوارض ناشی از کاربرد غلط لنزهای رنگی به بیمارستان تخصصی چشم مشهد یا خاتم الانبیاء مراجعه می کنند.

* فروش لنز فقط در اختیار واحدهای تجهیزات پزشکی است
رئیس اتحادیه تجهیزات پزشکی خراسان رضوی نیز در ادامه میزگرد تخصصی ایرنا در مشهد گفت: در گذشته لنزها به شکلهای مختلفی در مراکز غیررسمی نظیر آرایشگاههای زنانه، خرازیها و فروشگاههای آرایشی و بهداشتی عرضه می شد.
مرتضی مقدم افزود: از دو سال گذشته با هدف کاهش تبعات حاصله و با توجه به هماهنگی بین وزارتخانه های بهداشت و صنعت عرضه لنزهای چشمی از مراکز غیررسمی جمع آوری شد و هم اکنون زیر نظر اتحادیه تجهیزات پزشکی این اقدام صورت می گیرد.
وی ادامه داد: اتحادیه تجهیزات پزشکی خراسان رضوی هم اکنون شش گروه کاری شامل پزشکی، آزمایشگاهی، دندانپزشکی، ارتوپدی، قلب و عروق و لنزهای چشمی را زیر پوشش دارد.
رئیس اتحادیه تجهیزات پزشکی خراسان رضوی گفت: مراکز مجاز فروش لنزهای چشمی که در مشهد حدود 20 مرکز است، مجوز برای فروش لنز دارند اما حق نصب لنز در داخل چشم را ندارند.
وی افزود: اخیرا دو هزار عدد لنز از فروشگاههای لوازم بهداشتی و آرایشگاههای شهر مشهد با نظارت اتحادیه تجهیزات پزشکی جمع آوری شد.
مقدم هماهنگی با اتحادیه آرایشگران و نظارت و مدیریت در این راستا را نیز از اقدامات در حال انجام عنوان کرد.
وی قیمت لنزهای رنگی را نیز بین 20 هزار تا 80 هزار تومان عنوان و بیان کرد: اکثر لنزهای مورد استفاده در ایران وارداتی و خارجی است که با نظارت دقیق به کشور وارد می شود و کاملا مورد تایید و قابل اعتماد است.
رئیس اتحادیه تجهیزات پزشکی خراسان رضوی گفت: لنزهایی که به صورت قاچاق وارد کشور می شوند قطعا مورد تایید نیست.
وی افزود: هم اکنون لنزهای تماسی چشم برای استفاده طولانی مدت حذف شده اند و لنزهایی با قابلیت استفاده کوتاه مدت و چند هفته جایگزین آن شده اند که این امر کاهش عوارض را بدنبال دارد.

* پیشنهادها و راهکارها
رئیس انجمن چشم پزشکی خراسان رضوی در ادامه میزگرد ایرنا در مشهد گفت: آگاهی بخشی و اطلاع رسانی مهمترین راهکار کاهش عوارض و تبعات ناشی از کاربرد لنزهای تماسی چشم است.
دکتر محمدرضا صداقت افزود: تجویز خودسرانه لنز آسیب زا است لذا چنین تجویزی حتما باید توسط اپتومتریست و یا چشم پزشک صورت گیرد.
وی آموزش، مراجعه مستمر و رعایت اصولی بهداشتی را مهمترین راهکار در استفاده از لنزها عنوان و بیان کرد: یکی از توصیه های پزشکی این است که مصرف کنندگان لنز هیچ وقت با لنز حتی اگر نوع نرم و پیشرفته باشد نخوابند و با درآوردن لنز اجازه دهند که اکسیژن به چشم برسد.
این چشم پزشک فوق تخصص قرنیه گفت: استفاده از لنز نباید تخطئه شود و معنای این توصیه ها این نیست که هیچکس لنز استفاده نکند زیرا لنز چه رنگی و چه طبی کاربردهای زیادی دارد اما اهمیت موضوع در نحوه درست و علمی آن است.
رئیس انجمن اپتومتری خراسان رضوی نیز گفت: بر اساس بخشنامه وزارت بهداشت معاینه و تجویز تمامی لنزهای تماسی چه رنگی و چه زیبایی در ایران باید تحت نظارت چشم پزشک و اپتومتریست صورت گیرد.
دکتر عباس عظیمی افزود: لنزها کاربرد وسیعی دارند اما شرط نخست آن رعایت اصول طبی است لذا فقط باید تحت مراقبت و معاینه مستمر مورد استفاده قرار گیرند و با این رویکرد همکاران چشم پزشک و اپتومتریست مسئول خواهند بود.
وی ادامه داد: طبق هماهنگی انجام شده فروش لنز توسط افراد و مراکز غیرمجاز مانند آرایشگرها پیگرد قانونی دارد و نظارتها در این زمینه باید افزایش یابد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز گفت: اطلاع رسانی در زمینه طی کردن مسیر علمی استفاده از لنز از اهمیت بسزایی برخوردار است.
دکتر زارعی قنواتی افزود: درمان دیرهنگام عفونتهای چشمی و زخم قرنیه حاصل از کاربرد نادرست لنزهای زیبایی موجب کاهش شدید بینایی در فرد و حتی در مواردی تخلیه چشم بیمار نیز می شود لذا ارتباط بیمار با درمانگر نباید قطع شود و باید به محض بروز علائم به پزشک مراجعه شود.
رئیس اتحادیه تجهیزات پزشکی خراسان رضوی هم معتقد است یکی از علتهایی که مردم برای استفاده از لنزهای رنگی به چشم پزشک و یا اپتومتریست مراجعه نمی کنند هزینه ویزیت و گران بودن این خدمات است.
مرتضی مقدم افزود: بدین علت افراد با موقعیت اقتصادی پایین بیشتر در خطر عوارض استفاده نادرست از لنزهای زیبایی قرار دارند.
وی پیشنهاد کرد وزارت بهداشت در قالب طرح تحول نظام سلامت، مراکز خدمات مربوط به آموزش و مراقبت از لنزها را با هزینه کم راه اندازی کند تا افراد بتوانند با هزینه کم از این خدمات برخوردار شوند.

منبع : ایرنا